Acinonyx Jubatus - Gepard (ang. Cheetah)


Długość ciała 130-150 cm, długość ogona 75-90 cm, wysokość w kłębie ok. 80 cm, przeciętna masa ok. 70 kg (maksymalnie 80 kg).

Anatomia dużego gepara królewskiego na przykładzie "Tusi". Rys. Sławomir J. Lipiecki

Na gorących, suchych równinach afrykańskiej sawanny żyje jeden z najniezwyklejszych i zarazem najpiękniejszych kotów na naszej planecie. Gepard (Acinonyx jubatus) - piękny, wyróżniający się wyglądem kot znany całemu światu jako najszybszy ssak na Ziemi. Fakt, iż jest niezwykle mądry i miły spowodował, że już wiele wieków temu był oswajany przez człowieka. Jednak nie wszyscy potrafią dostrzec zalety tego kota. Z niezrozumiałych powodów był i jest prześladowany zarówno przez farmerów jak i zawodowych myśliwych. Tym samym gepard znalazł się na liście najbardziej zagrożonych wyginięciem gatunków wśród rodziny Felidae.

Gepard w niebezpieczeństwie

Znany nam dziś gepard oddzielił się od wspólnego z innymi dzikimi kotami pnia Pantera ok. 8 milionów lat temu. Karakale, pumy, oraz afrykańskie koty złote również pochodzą z tego odgałęzienia. Przodek dzisiejszego geparda pojawił się na Ziemi już 4-5 milionów lat temu. Porównując pochodzące z pliocenu i plejstocenu skamieliny ze szkieletem geparda współczesnego, można stwierdzić, że ówczesny kot jest znacznie lżejszy i mniej masywny względem swoich przodków. Tamtejsze gepardy nie były bowiem stworzone do biegania, gdyż ówczesna zwierzyna łowna również ważyła dużo więcej niż współczesna, przez co była łatwiejsza do pochwycenia. Jeszcze 20 tysięcy lat temu gepardy można było spotkać dosłownie wszędzie. Z biegiem lat teren ich występowania zaczął się zmniejszać. W końcu ograniczył się do południa, północy i zachodu Afryki, południowej części Azji, Indii i Bliskiego Wschodu.

Spokojne, zrelaksowane gepardy to dziś w Afryce widok niestety coraz rzadszy

Obecność gepardów w Indiach po raz ostatni odnotowano w 1948 roku. Pewien myśliwy w ciągu jednej nocy zabił trzy gepardy. Od tamtego czasu nie spotkano już w tym rejonie żadnego osobnika tego gatunku. W chwili obecnej gepardy są gatunkiem zagrożonym całkowitym wyginięciem. W Azji występują jedynie bardzo rzadko w górach północnego Iranu i wzdłuż granicy z Turkmenią. W całej Afryce, ich liczba wynosi niewiele ponad 10 000 kotów. Dość dużo gepardów żyje w południowo-zachodnich i wschodnich parkach afrykańskich. Jednak najwięcej osobników można spotkać w Namibii. Stamtąd pochodzą prawie wszystkie gepardy żyjący w parkach i ogrodach zoologicznych na całym świecie. W narodowym parku Nairobi jeden gepard przypada na 13 kilometrów kwadratowych, a w Tanzańskim parku na Serengetti, tylko jeden na 320 kilometrów kwadratowych. Afrykańskie gepardy mają co prawda zdolności do adaptacji w trudnych warunkach klimatycznych, jednak unikają puszcz równikowych oraz najbardziej jałowych stref kontynentu. Myśląc o gepardzie, od razu widzi się bezdrzewne sawanny lub pustynie. Jednak na południu Afryki koty te żyją wyłącznie w okolicach dużo bardziej zadrzewionych i zacienionych.

Demon szybkości

Gepard od wszystkich innych kotowatych wyróżnia się dosyć oryginalną budową ciała. Jego długie, silnie nogi oraz smukła sylwetka, sprawiają wrażenie, że kot ten jest niezwykle lekki. Nic bardziej mylnego. Gepardzice mogą ważyć nawet do 72 kilogramów, a kocury są jeszcze cięższe. Głowa, w porównaniu do tułowia jest dosyć mała. Wysokość w kłębie wynosi od 70 do 90 centymetrów, a długość ciała zwykle nie przekracza 1,5 metra. Gepardy mają wyjątkowe oczy, a zwłaszcza tęczówki. Są one stosunkowo duże, koloru pomarańczowego lub krwistoczerwonego. Istnieje także niezwykła odmiana geparda, zwana Acinonyx Jubatus Rex, czyli "Gepard Królewski". Budową oraz zachowaniem nie różni się niczym od szeregowego geparda (może być jedynie trochę większy i bardziej intensywnie ubarwiony). Jest to mutacja recesywna, spowodowana najprawdopodobniej środowiskiem, w jakim występuje. Kot ten ma znacznie większe cętki oraz wyraźne pręgi na grzbiecie. Taka odmiana może wyjść nawet od obojga klasycznych, cętkowanych rodziców.

Każdy element ciała geparda predysponuje go do biegu. W końcu to najszybszy ssak żyjący na naszej planecie! W ciągu zaledwie kilku sekund jest w stanie osiągnąć prędkość około 70 kilometrów na godzinę, a rozpędzić się może nawet do 110-120 km/h! Przy takim przyspieszeniu chowa się znaczna większość luksusowych samochodów sportowych ze słynnym Ferrari Testarossą na czele (sic!) Niestety, gepard nie jest długodystansowcem. Po przebiegnięciu 400-500 metrów zatrzymuje się by odpocząć i wyrównać oddech. Jego rezerwy energii i wytrzymałości w tym momencie wyczerpują się niemal całkowicie. Jeśli ofiara mu ucieknie, nie jest w stanie już jej dogonić.

Gepardy obok lampartów są najkuteczniejszymi łowcami na Ziemi

Podczas sprintu, gepard podciąga łapy pod brzuch, kręgosłup wygina w łuk, po czym błyskawicznie go rozpręża i wyrzuca przednie kończyny przed siebie. Następnie kot wchodzi w tzw. fazę lotu, gdy wszystkie łapy oderywają się jednocześnie od ziemi. Ląduje na przednich łapkach i wówczas cały cykl biegu rozpoczyna się na nowo. By zapewnić sobie mocne odbicie, gepard czepia się podłoża pazurami, które nigdy całkowicie się nie chowają jak u innych kotów. Twarde opuszki kończyn pokryte bruzdami zapewniają mu świetną przyczepność, co sprawia, że gepard w pełnym biegu może się obrócić. W nagłych zwrotach ma przewagę nad zwierzętami kopytnymi, gdyż nie potrzebuje zmieniać łapy prowadzącej w biegu zależnie od kierunku, w którym chce wykonać zwrot. Może to zrobić w jednej chwili.

W utrzymaniu równowagi podczas biegu i skoków na drzewa pomaga mu ogon, którego długość wynosi aż 80-90 centymetrów. Muskularne, gibkie ciało pozwala tym kotom na wykonywanie różnych karkołomnych ewolucji. Gepard bez problemu potrafi skoczyć z miejsca na wysokość trzech metrów. Ogromny impet skoku umożliwia mu wielkość serca, płuc oraz nadnerczy. Natomiast wspinać się na drzewa teoretycznie nie potrafi, gdyż przeszkadzają mu w tym tępe pazury (choć silne kończyny i wysoka sprawność ciała sugerują, że mógłby się tej sztuki z łatwością nauczyć).
Gepard to nie tylko genialny sprinter i alpinista, ale również mistrz kamuflażu. W związku z tym, że gepardy żyją na suchych sawannach, gdzie deszcz pada wyjątkowo rzadko, bo zaledwie od 50 do 100 milimetrów sześciennych rocznie, ich ciało pokrywa sierść dostosowana kolorystycznie do otoczenia. Jej piaskowo-żółta barwa, liczne czarne cętki oraz "ślady łez" na pyszczku sprawiają, że ciężko zauważyć geparda w trawie.

Gepard z Oliwskiego ogrodu zoologicznego - całkowicie zrelaksowany

Naukowcy badając gepardy, zaobserwowali, że wszystkie koty są w pewnym stopniu genetycznie do siebie podobne. Dzięki temu przeszczepy skóry nie powodują reakcji obronnych organizmu. Odkrycie to doprowadziło do ponownych badań nad przeszłością gepardów. Najprawdopodobniej wszelkie pokrewieństwa spowodowane są nagłym spadkiem liczebności gepardów w ciągu ostatnich 10 tysięcy lat. Wszystko skazuje na to, że dzisiejsze koty są potomkami właśnie tych ocalałych. Opinie na ten temat są podzielone. Możliwe, że wspólnym korzeniom można zawdzięczać m.in. brak chorób wrodzonych (dziedziczonych). Z kolei inni naukowcy są zdania, że wynikiem tego jest jedynie podatność na choroby i wysoka wrażliwość organizmu na wszelkie zmiany środowiska występowania.

Wątłe potomstwo

Gepardy prowadzą wyjątkowo rozwiązły tryb życia. Podczas rui, kocica spędza z kocurem góra dwa dni, po czym definitywnie się z nim rozstaje. Gepardzica jest w stanie rodzić co 17-20 miesięcy. Po trzech miesiącach ciąży na świat przychodzi 1-8 małych kociąt (najczęściej 3-4). Gepardziądka są bardzo delikatne - ważą zaledwie 150-300 gramów i są całkowicie ślepe. Ze względu na ich zupełną bezradność w tym okresie życia, tylko co trzeci maluch osiąga wiek dorosły. Zdarza się, że aż 70% gepardziądek pada ofiarą drapieżników. Młode wyróżniają się długą, srebrzystą sierścią (grzywą). Na ich ciemniejszych bokach prawie nie widać cętek. Grzywa zaczyna znikać po ukończeniu 3 miesięcy. Młode piją mleko matki do ukończenia półtora miesiąca życia. Mruczą podczas ssania i ugniatają łapkami sutki by pobudzić wypływ mleka. Podczas tej jak i innych czynności, matka zachowuje czujność, bo w każdej chwili mógłby do nich niepostrzeżenie podejść wróg. Życie i bezpieczeństwo młodych zależy tylko i wyłącznie od niej. Aby zwiększyć szanse ich przetrwania, ostrożna matka często przenosi w pyszczku swoje dzieci z miejsca na miejsce i starannie ukrywa. Ma to na celu zmylić wroga, gdyż intensywne zapachy (głównie odchodów) gromadzą się w miejscu, gdzie zostały urodzone młode.

Gepard z Oliwskiego ogrodu zoologicznego

Młode gepardy dorastają znacznie szybciej niż inne kotowate. Oczy otwierają im się po 10 dniach, a już po 3 tygodniach życia są w stanie pewniej się poruszać. Pierwsze zęby pojawiają im się w wieku około miesiąca. Wtedy zaczynają podążać za swoją matką, z którą pozostają przez kolejnych 16-19 miesięcy. Gepardzica nie spuszcza swoich dzieci z oczu. Zdarza się tylko, że zostaje zatrzymana siłą przez grupę samców na jeden, bądź dwa dni. Samica pod koniec wychowywania swoich dzieci jest w stanie znów mieć ruję. Często zdarza się, że już w pewnym stopniu dojrzali synowie zalecają się do niej. Ponieważ jeszcze wówczas matka jest od nich znacznie silniejsza, szybko doprowadza ich do porządku. Takie konflikty rodzinne są zapowiedzią rychłego usamodzielnienia się młodych gepardów. Rodzeństwo się rozdziela - siostry żyją samotnie a bracia tworzą małe grupy składające się jedynie z samców, które w wieku około 22 miesięcy osiągają pełną dojrzałość płciową.

Nie da się nie zauważyć, że skoro gepardy teoretycznie mogą rodzić co 20 miesięcy, są bardzo plennymi istotami. Jednak nie można zapominać o wysokiej śmiertelności młodych kociąt. Fakt ten jest jedną z głównych przyczyn małej ilości tych pięknych kotów żyjących na wolności. Wielu miłośników gepardów chce zwiększyć ich populację próbując skłonić je do rozmarzania się w specjalnych hodowlach prywatnych bądź w ogrodach zoologicznych. Jednak udaje się to bardzo rzadko. W przeciwieństwie do większości innych kotowatych, gepardy bardzo źle znoszą tego typu niewolę (...)

Mistrz polowania

Pomimo, iż gepard jest najszybszym kotem na sawannie (i zarazem najszybszym stworzeniem lądowym na świecie), musi konkurować o zdobycz z innymi drapieżnikami. Najczęściej są to lwy, hieny, szakale i likaony (rzadziej lamparty). Gepard jest dwa razy lżejszy od lwa i nie jest tak dobrze uzbrojony w zęby i pazury jak ów "król zwierząt" tudzież tajemniczy lampart, który w dodatku przewyższa wszystkie koty sprytem, inteligencją i zwinnością. Aby uniknąć większości konkurentów, gepard poluje w dzień. Nie musi się obawiać, że spotka wtedy polujące lwice bądź zuchwałego lamparta, ponieważ koty te aktywne są głównie w nocy. Jeszcze jedną przyczyną dziennych polowań, są słabo rozwinięte wibrysy (wąsy czuciowe) i w rezultacie gepard musi całkowicie polegać na swoim wzroku.
Wybór ofiary zależy najczęściej od przyzwyczajeń danego osobnika, ale również od występowania zwierzyny na danym terenie i populacji potencjalnych konkurentów. Swoją zdobycz gepard lokalizuje za pomocą świetnego wzroku. Co istotne, nie atakuje większych zwierząt takich jak zebry czy antylopy nigalu i kudu, gdyż nie pozwala mu na to słaba szczęka i tępe uzębienie. Jest w stanie jedynie pozbawić ofiarę równowagi i wówczas chwytem za gardło odcina jej dopływ tlenu.

Menu geparda nie jest zbyt urozmaicone. Zaliczają się do niego głównie antylopy impala i gazele thomsona lub inne mniejsze zwierzęta jak m.in. zające, gryzonie i ptaki. Rytm polowań geparda jest różny. Kocica posiadająca młode musi troszczyć się o pożywienie codziennie. Natomiast dorosłemu, samotnemu osobnikowi wystarczy jedno średniej wielkości zwierzę na dwa lub trzy dni (choć nie jest to regułą). Co ciekawe, gepard jak na sprintera, ma bardzo niewielkie zapotrzebowanie na płyny. Wystarczy, że napije się wody dwa razy w tygodniu, a niekiedy zdarza się nawet tylko raz.

Gepardy są najszybszymi stworzeniami lądowymi na Ziemi

Ponieważ gepard jest lepiej wyposażony do gonitwy niż do walki, poluje głównie z zasadzki. Gdy wykryje zdobycz, wskakuje na gałąź, z której obserwuje ofiarę, lub przywiera do ziemi by nie zdradzać przedwcześnie swojej obecności. Wówczas zbliża się do ofiary, powoli czołgając w ukryciu. Bywa też, że pewny siebie kot podchodzi zdobycz wcale się nie chowając. Wówczas tylko sporadycznie zastyga w bezruchu, gdy tylko jego przyszła zdobycz uniesie głowę. Zawsze porusza się w kierunku przeciwnym do wiatru. Ma to zmylić ofiarę - zwierze nie wyczuje wtedy zapachu napastnika (inna sprawa, że gepard podobnie jak inne koty nie wydziela praktycznie żadnego intensywnego zapachu). Gdy któreś zwierzę zerwie się do ucieczki, gepard od razu, błyskawicznie zaczyna je gonić. Najczęściej jako swoją zdobycz, wybiera osobnika (zwykle starego lub słabego), który oddzielił się od stada lub uciekając wybrał inny kierunek biegu niż reszta zwierząt. Kot silną łapą powala zwierzę na ziemię, pomagając sobie pazurem kciuka (tzw. przydatnym pazurem), który jest zawsze ostry, ponieważ prawie nigdy nie dotyka ziemi. Następnie zębami przytrzymuje gardło i dusi.

Zwykle po udanym polowaniu kot robi sobie chwilę przerwy by odetchnąć. Wówczas inny drapieżnik może zabrać mu pożywienie. Nie raz, aby zapobiec takiemu zdarzeniu, gepard zaciąga zabite zwierzę w ustronne miejsce. Ponieważ nie jest padlinożercą, nigdy nie wraca do wcześniej napoczętej ofiary. Pomimo zachowania wszelkich środków ostrożności, gepard traci swoją zdobycz na rzecz innych drapieżników w aż 40-50% przypadków! Dlaczego zatem można nazwać go mistrzem polowania? Powód jest oczywisty – statystycznie co drugi pościg kończy się pełnym powodzeniem. Takim wynikiem poza gepardem może poszczycić się jedynie potężny i tajemniczy lampart.

Krok w dorosłość

Po osiągnięciu dojrzałości i opuszczeniu przez matkę, rodzeństwo gepardów jeszcze przez jakiś czas trzyma się razem. Ostatecznie bracia i siostry rozdzielają się. Młode kocury tworzą niewielkie grupy, składające się najczęściej z braci. Zdarzają się przypadki, w których nieliczna grupa braci pojednuje się z inną grupą, tworząc tym samym namiastkę stada. W każdym takim małym stadzie jest jeden dominujący kot, który decyduje o hierarchii i prawach pozostałych członków. Kieruje on poczynaniami swoich towarzyszy, wybiera ofiary, taktykę i odpowiedni czas na polowanie.

Gepard "Królewski" genetycznie nie różni się od swoich braci

Gepardy nie mają stałego terytorium i nie bronią go. W typowy koci sposób znakują jedynie drzewa w miejscu, gdzie aktualnie się znajdują. Gdy stadko kocurów napotyka samotną gepardzicę w rui, przywódca oddziela się od grupy by ją pokryć. Jednak zaobserwowano kiedyś przypadek, gdzie kilka zjednoczonych kocurów postanowiło pokryć w tym samym czasie jedną kotkę (sic!) Takie zachowanie - choć niezbyt przystające do wrodzonej elegancji i powagi tych majestatycznych stworzeń - ma pewne zalety. Na przykład nigdy nie zdarzyło się, by kocury tego gatunku zabijały młode. Jest to spowodowane najprawdopodobniej tym, że nie mają pewności, które kocięta są ich potomstwem. Zdarzają się wypadki, gdy grupa gepardów współpracuje ze sobą podczas napotkania innego, wrogiego stada, co może spowodować konflikt i prawdziwą bitwę. Takie walki bywają bardzo niebezpieczne. Koty silnymi łapami celują w głowę przeciwnika, pomagając sobie niejednokrotnie także zębami. Dodatkowo ciosy zadawane twardymi opuszkami kończyn i przydatnymi, ostrymi jak brzytwa pazurami mogą porozrywać skórę i mocno zranić oczy. Na szczęście utarczki tego typu należą do rzadkości, głównie ze względu na miły, bezkonfliktowy charakter gepardów.

Niepewna przyszłość

Do faktu, że na świecie jest tak mało tych przepięknych kotów wcale nie przyczyniły się inne drapieżniki, ale przede wszystkim największy wróg przyrody i morderca zwierząt - człowiek. Głównym powodem tępienia gepardów, jest ich rzekome zabijanie zwierzyny hodowlanej, co w mniemaniu farmerów, przynosi duże szkody. Teoretycznie z powodu ataków drapieżników, hodowcy bydła tracą ok. 15 cieląt rocznie. W Namibii, żyje obecnie najwięcej gepardów. Spowodowane jest to tym, że farmerzy wytępili z prywatnych obszarów niemal wszystkie lwy. Ale ponieważ gepardy też są uważane za szkodniki, ludzie próbują także i je powybijać, co na szczęście nie jest takie proste, ze względu na ich sporą liczebność w tym regionie. Zdaniem wielu hodowców, najlepszym sposobem na zachowanie kotów, jest pozwolenie bogatym ludziom zza granicy na odstrzeliwanie niewielkiego ich procenta rocznie. Wielu zacietrzewionych, prostych ludzi jest tak ciętych na te koty, że na sam ich widok bez zastanowienia sięgają po broń i strzelają.

Tymczasem naukowe fakty całkowicie przeczą domniemanej żarłoczności gepardów. Przede wszystkim koty te wolą polować na zwierzęta dzikie, poruszające się z dużą prędkością. Przeprowadzone badania dowiodły, że tylko w jednym na dziesięć przypadków gepard zdecyduje się zaatakować domowe bydło. Trzeba też pamiętać, że jak każdy drapieżnik tak i gepard kieruje się wyłącznie chęcią przetrwania i w ekstremalnej sytuacji, gdy jest wyjątkowo głodny, może zapolować na zwierzę hodowlane. Co ciekawe, ranczerzy nie ukrywają, że ewentualne ataki gepardów na bydło są po części winą hodowców. Kiedyś, gdy podczas pory suchej znikały obszary wodne, zwierzęta kopytne przemieszczały się gdzie indziej, a za nimi drapieżniki. Zakładając liczne hodowle konieczne były stałe zbiorniki z wodą, a to oznaczało, że przeprowadzki innych zwierząt nie były konieczne. Pozostawały więc na tym terenie cały rok. Drapieżniki miały pożywienia pod dostatkiem. Jednak pod koniec lat 80-tych XX wieku liczebność zwierzyny łownej zaczęła spadać, ze względu na liczne choroby. Dopiero wówczas koty (nie tylko gepardy) zainteresowały się zwierzętami z hodowli. Właściciele nie zastanawiali się, tylko od razu zaczęli strzelać…

We wspomnianym okresie zabijano około 600 gepardów rocznie. Na szczęście od tamtego czasu ta tragiczna liczba spadła do około 200. Niestety na gepardy polują także zawodowi myśliwi. Oczywiście wyłącznie dla trofeów (klasyczny "sport" dla bogatych snobów o zawężonym światopoglądzie). Amerykańscy myśliwi są nawet zdolni wyłożyć bardzo dużo pieniędzy, by tylko pozwolono im strzelać do kotów. Doszło nawet do tego, że Rząd Namibii (oraz grupa myśliwych) złożył petycję do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych USA o pozwolenie na import 50 gepardów rocznie w celach myśliwskich, nie otrzymując oczywiście zgody.
 

Na pomoc gepardom

Na wieść o ilości zabijanych kotów w Namibii, energicznie zareagowała ich zwolenniczka - Laurie Marker. Kobieta posiadająca z początku tylko niewielkie doświadczenie w pracy z dzikimi zwierzętami. Pierwszym odruchem mającym na celu ochronę wielkich kotów, było schwytanie i umieszczenie ich w ogrodach zoologicznych oraz w parkach. Wkrótce L. Marker została w USA znaną specjalistką od hodowli gepardów w niewoli. Po pewnym czasie doszła do wniosku, iż parki i ogrody zoologiczne być może są ratunkiem dla gepardów, ale na pewno życie w nich jest uciążliwe dla tych kotów. W związku z tym przeprowadziła się do Namibii i tam założyła "Cheetah Conservation Fund" - fundację na rzecz ochrony gepardów. Ponieważ te najszybsze ssaki żyjące w niewoli mogą cierpieć na otyłość, niewydolność nerek i dolegliwości żołądkowe, w CCF ćwiczą regularnie biegając za specjalną, mechaniczną przynętą. W ten sposób trenuje m.in. osierocony Chewbaaka - dziki z natury, lecz wychowany w niewoli stał się wiernym przyjacielem i codziennym towarzyszem Laurie.

W ochronie gepardów biorą udział zarówno ogrody ZOO, jak i stowarzyszenia

Na pomoc gepardom pospieszyły kolejne stowarzyszenia. Jednym z nich jest "AfriCat". Jego główna placówka również mieści się w Namibii. Tym samym zdarza się, że jego pracownicy wchodzą na kompetencje CCF. Jednak na ogół obie placówki działają wspólnie. Wayne i Lise Hanssen (założyciele "AfriCat") postanowili zapobiec zabijaniu gepardów przez hodowców bydła poprzez zmniejszanie szkód, które te koty powodowały. Pracownicy obu fundacji budują m.in. dodatkowe, mocniejsze ogrodzenia, zamykając hodowane koty na noc, w specjalnych pomieszczeniach. Do ich pilnowania posługują się wykwalifikowanymi zwierzętami stróżującymi. Ponadto w tamtejszych szkołach prowadzi się szeroko zakrojoną akcję edukacyjną pod patronatem National Geographic. Dzięki temu uświadomiono wiele osób, na przykład tatę małego Wayna (ojca jednego z tamtejszych dzieci), który strzelał do każdego cętkowanego drapieżnika, jakiego tylko spotkał na swej drodze. W myśl umowy zawartej z CCF, miał on przestać strzelać do gepardów pod warunkiem, że jego straty zmaleją do pięciu zabitych zwierząt hodowlanych rocznie. Niektórzy farmerzy zamiast zabijać koty, łapią je i dzwonią do AfriCat lub CCF z prośbą o zabranie ich i wypuszczenie na wolność, byle z dala od gospodarstw.

Niestety, wciąż nieuchwytnych pozostaje wielu kłusowników. Prowadzony jest również handel skórami gepardów, co w świetle międzynarodowego prawa (podobnie jak handel żywymi i martwymi okazami) jest surowo zabroniony. Faktem jest, że ciężko zapobiec akcjom nielegalnym. Na "czarnym rynku" wciąż sprzedaje się około 5000 skór rocznie i to pomimo groźby niezwykle wysokich kar (łacznioe z wieloletnim więzieniem) dla handlarzy i kłusowników (...)
 

Gepard wśród ludzi

Gepard nigdy tak do końca nie był wyłącznie ofiarą myśliwych. Wręcz przeciwnie, dawniej towarzyszył im w polowaniach. Jest to bowiem kot, który niezwykle szybko się uczy, dlatego tak łatwo jest go oswoić. Po raz pierwszy, udomowiono geparda w Indiach gdzie jako towarzysz człowieka przetrwał aż do końca XIX wieku. Ponad 4000 lat temu również Egipcjanie, Sumeryjczycy oraz Asyryjczycy hodowali te koty, o czym świadczą m.in. liczne płaskorzeźby i freski.

Gepardy to najmilsze i najłagodniejsze wielkie koty

W XIII i XIV wieku słynny żeglarz i odkrywca Marco Polo widywał na dworach cesarzy mongolskich udomowione gepardy w charakterze kotów do polowań i towarzystwa. Cesarz Akbar Wielki posiadał stada liczące od kilkuset do kilku tysięcy kotów. Łącznie na jego dworach udomowiono aż 9000 gepardów! W polowaniach służyły jako naganiacze, w podobny sposób jak sokoły. Kota z zakrytą kapturem głową podprowadzano w pobliże zwierzyny łownej. Wówczas kaptur zdejmowano i puszczano geparda w pogoń. Gdy dopadł ofiarę, mógł sobie jako nagrodę wziąć kilka kęsów. Zdarzały się przypadki, gdy w takiej sytuacji gepard uciekał. Wówczas goniono go konno, a ponieważ kot ten jest krótkodystansowcem, nie było żadnych problemów z jego schwytaniem. Udomowione przez kilka pokoleń gepardy, na dworze Akbara cieszyły się specjalnymi względami. Szczególnie osobniki, które osiągały najlepsze wyniki w polowaniach. Posiadały nawet własnego dobosza!

Czas wolny od polowań spędzały niczym domowe koty, krążąc swobodnie po pałacu. Rzecz jasna, gepardy nie zachowywały się przy tym agresywnie, wręcz przeciwnie. Zawsze były miłe dla ludzi i innych zwierząt. Charakterystyczną bowiem cechą każdego geparda jest jego łagodność, która niestety często była w bezlitosny sposób wykorzystywana przez ludzi. Również w XX i XXI wieku nie zabrakło oswojonych gepardów. Już w latach 60-tych ubiegłego stulecia gepard stał się żywą ozdobą gwiazd filmu i teatru. Był to niewątpliwie swego rodzaju szyk mody i zarazem przykład bezmyślnego snobizmu. Gwiazdy pokazywały się z gepardami na smyczy na największych, ekskluzywnych imprezach. Oczywiście taki tryb życie kotom nie odpowiadał. Bardzo często łapały choroby płuc, spowodowane życiem w wielkim, zanieczyszczonym mieście. Nie można zapominać, że gepard jak na kota, jest bardzo wrażliwy na zmiany środowiska, dlatego trzymanie go w mieszkaniu w centrum miasta jest wysoce nierozważne.
 

Sławomir Lipiecki